Lanh tô là gì? Một số kỹ thuật xây lanh tô được sử dụng phổ biến

Lanh tô là gì? Một số kỹ thuật xây lanh tô được sử dụng phổ biến trong xây dựng

Có thể bạn không biết lanh tô là gì nhưng trong đời sống, với nhiều công trình thi công hay chính ngôi nhà của bạn đang được xây thì chắc hẳn có thể bạn đã từng ít nhất 1 lần nhìn thấy lanh tô. Vậy lanh tô là gì? Để giải đáp được câu hỏi này xin mời bạn đọc cùng theo dõi bài viết dưới đây.

Lanh tô là gì?

Lanh tô là từ vay mượn từ tiếng Pháp “Linteau”, là bộ phận dầm tường bằng gạch, bê tông cốt thép, gạch cốt thép hoặc gỗ hay thép định hình dùng để đỡ khối tường nằm trên cửa sổ, cửa đi, tạo nên những lỗ cửa trên mặt tường. Tùy theo điều kiện làm việc của nó mà lanh tô có thể chịu lực hoặc không chịu lực.

Các loại lanh tô

Lanh tô có nhiều loại tùy theo khẩu độ khác nhau, tải trọng khác nhau và hình dáng của lỗ tường mà chủ thầu lựa chọn loại lanh tô phù hợp. Hiện nay có 5 loại lanh tô được sử dụng phổ biến đó là:

Lanh tô gạch:

Thường dùng trong xây dựng nhà cấp 3. Với loại lanh tô này ta cần lưu ý khi bề rộng cửa nhỏ hơn 1200 dùng lanh tô gạch vỉa bằng, vỉa đứng, viên gạch cuối hàng vỉa phải ăn sâu vào tường 2/3 gạch. Còn khi bề rộng cửa nhỏ 1500 dùng lanh tô gạch vỉa nghiêng, viên gạch cuối hàng vỉa nghiêng 100-120.

Lanh tô gạch cốt thép:

Là loại lanh tô xây như lanh tô gạch thông thường. Trên lỗ cửa phủ một lớp vữa xi măng mác 50-75, day 20-30, trong đặt thép Æ6 hoặc thép bản 20×1, cứ 1/2 gạch đặt một thanh, hai đầu cốt thép uốn cong đặt sâu vào tường ít nhất 1-1,5 gạch. Phía trên dùng vữa xi măng cát mác 50 xây cao từ 5-7 hàng gạch và có độ cao không nhỏ hơn 1/4 chiều rộng của lỗ cửa. Loại này thích hợp với cửa có chiều rộng nhỏ hơn 1500.

Lanh tô gỗ:

Loại lanh tô này dùng gỗ hồng sắc nhóm 4 hoặc 5, hai đầu quét hắc ín chôn vào tường. Hiện nay lanh tô gỗ ít sử dụng do vật liệu gỗ không còn phù hợp. Thêm nữa là gỗ hồng sắc có chi phí cao và không hẳn có độ bền cao bằng các vật liệu khác.

Lanh tô bê tông cốt thép:

Có 2 phương pháp thi công đó là lanh tô bê tông cốt thép đổ tại chỗ và lanh tô bê tông cốt thép lắp ghép. Với lanh tô bê tông cốt thép đổ tại chỗ thường có chiều rộng bằng chiều rộng của tường. Chiều dày và số lượng cốt thép trong lanh tô do tính toán quyết định. Khi tường lớn hơn một gạch thì chiều rộng của lanh tô không cần bằng chiều rộng của tường, lúc này lanh tô có thể làm hình chữ L.

Trường hợp sàn đổ tại chỗ khi độ cao của lanh tô và độ cao của sàn gần bằng nhau thì có thể kết hợp đổ sàn và lanh tô làm một. Còn lanh tô bê tông cốt thép lắp ghép có ưu điểm thi công nhanh, có thể vượt được các khẩu độ lớn. Tiết diện của lanh tô thường là hình chữ nhật, nhưng đôi khi là hình chữ L. Chiều rộng của lanh tô lấy bằng chiều dày của tường, còn chiều cao lấy theo bội số của kích thước viên gạch (bằng chiều dày của 2, 3, 4 viên gạch). lanh tô được chôn sâu vào tường từ 1-1,5 gạch, nhưng không được nhỏ hơn 1/15 chiều rộng lỗ cửa.

Lanh tô thép:

Trọng lượng nhẹ, vượt được khẩu độ lớn, thường dùng thép hình, loại này ít dùng vì không cần thiết và đắt tiền.

Một số kỹ thuật xây lanh tô được sử dụng phổ biến trong xây dựng

Lanh tô xây vỉa đứng

Lanh tô vỉa đứng thường được xây dưới dạng gạch trần để trang trí. Cách xây lanh tô vỉa đứng thường được thực hiện theo các trình tự như sau:

• Xây tường hai bên cửa lên đến cao trình đặt lanh tô thì dừng lại.
• Xây biên cuốn, biên cuốn cách mép cửa 2 – 3cm để lại một cái bậc gọi là vai cuốn.
• Nếu cửa không khuôn phải lắp dựng cốp pha để đỡ cuốn trong quá trình xây và cho đến khi lanh tô đạt cường độ cần thiết mới được tháo ván khuôn. Ván khuôn được gia công có chiều rộng bằng chiều dày tường, chiều dài ngắn hơn chiều rộng cửa 1cm, đặt cao hơn điểm đặt lanh tô 1,5 đến 2cm.
• Đo chiều dài lanh tô và tính toán sao cho số lượng các viên gạch đứng của cuốn là con số lẻ, chúng đối xứng với nhau qua tâm cuốn. Tùy theo số gạch đã tính toán mà vạch số viên gạch và vữa lên cốp pha.
• Trước khi xây tưới ẩm ván khuôn và gạch, chọn những viên gạch có bề mặt đẹp phô ra ngoài để xây, rải một lớp cát lên ván khuôn và tưới ẩm cát để tạo độ vồng thi công, ở giữa dày 20mm, hai đầu dày 5mm.
• Xây đồng thời từ hai đâu lanh tô vào giữa, cho vữa vào giữa viên gạch, dùng tay áp chặt viên gạch vào biên cuốn, viên gạch phải thẳng góc với cốp pha. Viên cuối cùng nằm chính giữa cuốn gọi là “viên khóa”, cho vữa vào cả hai mặt viên khóa rồi nhét chặt vào, xây xong làm sạch mặt gạch, sửa mạch vữa rồi tiến hành bắt mạch, lau sạch mặt gạch.
• Cuốn xây phải thật đối xứng, vữa phải đông đặc, no đều, các viên gạch phải áp chặt vào nhau, mặt phẳng cuốn phải thật phẳng ăn với mặt tường (khi xây nên căng dây để làm chuẩn) mép trên và mặt dưới của lanh tô phải ngang bằng.

Lanh tô cuốn vòm

Đối với lanh tô cuốn vòm, gạch xây cuốn phải là  gạch loại A, được chọn lựa kỹ, dùng gạch gốm là tốt nhất. Gạch có thể được gia công trước phù hợp với từng vị trí xây, khi đó mạch vữa có dạng hình chữ nhật, chiều dày đều nhau, trung bình dày 10mm (8 < δmv <15). Tất cả các viên gạch xây đều phải hướng vào tâm vòm.

Xây cuốn là một hình thức chuyển trạng thái làm việc từ chịu kéo sang chịu nén để phù hợp với khả năng chịu lực của gạch. Lực đẩy của chân các lanh tô trên các lỗ cửa trung gian triệt tiêu lẫn nhau. Lực đẩy của chân các lanh tô trên các lỗ cửa biên tại các góc truyền vào các mảng tường góc nhà, với các cuốn đơn cũng vậy. Do đó chỉ tiến hành xây cuốn khi phần tường đỡ chân các cuốn đạt cường độ cần thiết (ít nhất 7 ngày). Xây cuốn đối xứng từ hai biên cuốn lên đều, xây hai viên  chân cuốn thật chuẩn, viên gạch hướng vào tâm cuốn.

Trong quá trình xây thường xuyên dùng dây compa kiểm tra độ cong trên và dưới của cuốn, kiểm tra độ hướng tâm của viên gạch xây cuốn. Xây viên khóa phải ướm và chém gạch theo hình nêm, phết vữa vào hai mặt bên của viên khóa, đặt theo phương thẳng đứng và chèn căng. Xây cuốn xong phải che đậy, bảo dưỡng cuốn, không để mưa xói vào mạch vữa, nắng làm nứt mạch vữa.